Ilona Czamańska

Illona Czamańska urodzona 2 listopada 1951 roku w Poznaniu, w 1969 roku rozpoczęła studia historyczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, które ukończyła z wyróżnieniem w 1974 roku. Promotorem zarówno  pracy magisterskiej pt.: Królewskie plany Zygmunta Rakoczego, jak i doktorskiej pt. Miron Costin – początki nowożytnej historiografii mołdawskiej, obronionej w 1981 r., był prof. dr hab. Janusz Pajewski.

W 1974 roku została zatrudniona w Instytucie Historii UAM, a następnie w Archiwum UAM.  W 1989 roku została ponownie zatrudniona w Instytucie Historii UAM na stanowisku adiunkta w nowoutworzonej Pracowni Bałkanistyki, przekształconej wkrótce w Zakład Bałkanistyki.

W 1997 roku na podstawie pracy pt.: Mołdawia i Wołoszczyzna wobec Polski, Węgier i Turcji w XIV i XV wieku, wydanej w Poznaniu w 1996 r. uzyskała stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii.

W 1999 r. zatrudniona została na stanowisku profesora nadzwyczajnego. W 2014 roku uzyskała tytuł profesora i stanowisko profesora zwyczajnego.

W 2006 r. została kierownikiem Zakładu Bałkanistyki i kieruje nim do dnia dzisiejszego.

Głównym obszarem zainteresowań badawczych prof. dr hab. Ilony Czamańskiej są dzieje Europy Południowo-Wschodniej w późnym średniowieczu i w epoce nowożytnej. Przez całą jej pracę badawczą przewijają się dwa aspekty historii: historia polityczna i szeroko rozumiana historia kultury. Z tego zakresu opublikowała 7 książek, ponad 70 artykułów naukowych, 127 haseł do słowników, wygłosiła ponad 40 referatów na konferencjach naukowych.

Prof. dr hab. Ilona Czamańska od 1993 roku wspólnie z Witoldem Szulcem redaguje czasopismo „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia”, pod tą redakcją opublikowane zostały tomy VI- XXII. Zorganizowała i współorganizowała 8 międzynarodowych konferencji naukowych z cyklu „Balcanicum” i kilka mniejszych konferencji krajowych, a brała udział w kilkudziesięciu.

Dużą wagę przywiązuje do współpracy międzyśrodowiskowej, międzynarodowej i interdyscyplinarnej. Należy do grona założycieli Komisji Bałkanistyki przy Oddziale PAN w Poznaniu, przez wiele lat (1989-2003) była sekretarzem tej Komisji, a od 2003 roku jest jej Przewodniczącą.

Aktualnie kieruje dużym interdyscyplinarnym projektem badawczym zatytułowanym Wołosi w europejskiej i polskiej przestrzeni kulturowej. Migracje – osadnictwo – dziedzictwo kulturowe, finansowanym przez NCRH.

Prof. dr hab. Ilona Czamańska w latach 2008 – 2012 pełniła funkcję prodziekana Wydziału Historycznego UAM ds. nauki. Należy do grona tutorów Akademii Artes Liberales.

Ważniejsze prace naukowe:

  • Recepcja teorii heliocentrycznej Kopernika w Wielkopolsce w XVI-XVIII w. Stan nauk matematyczno-astronomicznych, Studia i Materiały do dziejów Wielkopolski i Pomorza, 1976, s. 123-140 (wspólnie z M. Falińską).
  • Rzeczpospolita a Renesans w kulturze umysłowej Mołdawii XVI i XVII w., w: Polska ¾ Niemcy ¾ Europa, Księga pamiątkowa ku czci prof. Janusza Pajewskiego, Poznań 1977, s. 121-130.
  • Czy wojna z Turcją w 1672 roku była nieunikniona? Poselstwo Franciszka Kazimierza Wysockiego do Turcji w latach 1670-1672, Kwartalnik Historyczny, XCII, 1985, s. 769-790.
  • Mołdawia i Wołoszczyzna w stosunkach polsko-tureckich XVI – XVII wieku, Balcanica Posnaniensia, IV, 1989, s. 301-312.
  • Oswobodziciel czy najeźdźca? Polityka Jana III Sobieskiego wobec hospodarstw Mołdawii i Wołoszczyzny, Roczniki Historyczne, 1989-1990, s. 151-177.
  • Rumuńska imigracja polityczna w Polsce XVII wieku, Balcanica Posnaniensia, VI, 1993, s. 3-21.
  • Mołdawia i Wołoszczyzna wobec Polski, Węgier  i Turcji w XIV i XV wieku, Poznań 1996.
  • Dzieje Europy Południowo-Wschodniej w dobie hegemonii tureckiej, Poznań 1996 (wybór źródeł powielony w 22 egz.).
  • Caracterul legăturilor lui Jan Zamoyski cu Movileştii, Arhiva Genealogică, Iaşi III (VIII), 1996, 3-4, s. 307-312.
  • Poselstwo Rafała Leszczyńskiego do Turcji w 1700 r., Rydzyniak, 5/6, 1996, s. 6-13.
  • Orzeł biały zwycięzca. „Ziemia wołoska” Piotra Cieklińskiego – nowa próba interpretacji. w: Eruditio et interpretatio, Poznań 1997, s. 309-320.
  • Bitwa pod Warną w tradycji węgierskiej i bałkańskiej, Balcanica Posnaniensia, VIII, 1997, s. 175-184
  • Les monasteres dans les sociétés valaque et moldave aux XIVe-XVe siecles, Quaestiones Medii Aevi Novae, 2, 1997, s. 143-150
  • Polska diela Stjepana Zanovića w: Hommage Danilu Kišu, Podgorica-Budva 1998, s. 215-227 (wspólnie z B. Zielińskim).
  • Stemele Moldovei şi Ţării Româneşti în iconografia poloneză (secolele XV-XVII) (Les armoiries de la Moldavie et de la Valachie dans l’iconographie polonaise). w: AG, 1998, 5, nr. 3-4, p.275-318
  • 55 haseł w: Słownik władców Europy średniowiecznej, Poznan 1998; Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, Poznań 1998.
  • 28 haseł w: Słownik dynastii Europy, red. M. Serwański, J. Dobosz, Poznań 1999
  • Miron Costin. Latopis Ziemi Mołdawskiej i inne utwory historyczne. Tłumaczenie, wstęp (s. 7-94) i komentarze I. Czamańska, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1998, s. 357, il., mapa.
  • Poselstwo Rafala do Turcji w 1700 r. Diariusze i inne materialy. Przygotowała I. Czamańska przy współpracy D. Zydorek. Wstęp (s.1-44) i komentarze I. Czamańska, Leszno 1998, s. 279, il., mapa.
  • Jakub Bazylikos Heraklides — droga wyzwolenia Grecji?, Balcanica Posnaniensia, t. IX/X, Poznań 1999, s. 133-151.
  • Skanderbeg — symbol rycerza chrześcijańskiego w społeczeństwie staropolskim, Balcanica Posnaniensia, t. IX/X, Poznań 1999, s. 153-166.
  • Rycerz w lochach Jedykuły i jego bogdanka. Prawdziwe i literackie losy księcia Samuela Koreckiego, w: Varia szkolne pod red. B. Gromadzkiej, Swarzędz 2000, s. 120-130.
  • Skład etniczny Mołdawii i Wołoszczyzny w średniowieczu, Balcanica Posnaniensia, t. XI/XII, Poznań 2001, s. 53-62,
  • Wojny tureckie XIV-XVII wieku w pieśniach narodowości Europy południowo-wschodniej i środkowej, Napis, ser. VII, 2001, s. 281-296.
  • Mnogonacionalnyje elementy v kulture sredniovekovoj Moldavii i Valachii, w: Vzaimootnošenija religioznych konfesij v mnogonacionalnym regionie, Sewastopol 2001, s. 86-93.
  • Aspekty ruchu krucjatowego na Węgrzech w XI-XV w. , w: Rycerstwo Europy środkowo-wschodniej wobec idei krucjat, Zielona Góra 2002, s. 131-138.
  • Kultura renesansu i baroku jako element integracji środkowoeuropejskiej, w: Narodowy i ponadnarodowy model kultury. Europa Środkowa i Półwysep Bałkański, Poznań 2002, s. 25-38.
  • Pojęcie Macedonii i Macedończyków w ciągu wieków (wspólnie z W. Szulcem), w: Wokół Macedonii. Siła kultury – kultura siły, Poznań 2002, s. 21-34.
  • The Concept of Macedonia and Macedonians over Centuries (wspólnie z W. Szulcem) The Macedonian Issue: the Power of Culture, the Culture of Power, ed. Zieliński, Poznań 2003, s. 21-34
  • Traktaty karłowickie – problemy badawcze, Balcanica Posnaniensia, t.XIII, Poznań 2003, s. 7-14.
  • Wampir, tyran czy bohater, Poznań 2003.
  • From the Moghilas to Dosoftei. The Polish-Romanian Relations in the 17th Century, w: Romanian and Polish peoples in East-Central Europe (17th-20th Centuries, Iaşi 2003, s. 13-26.
  • A două casa, Magazin istoric, 2003, septembrie, s. 17-22, octombrie, s. 47-52.
  • Problem pochodzenia Wołochów, w: Wędrówka i etnogeneza w starożytności i w średniowieczu, red. M. Salamon, J. Strzelczyk, Kraków 2004, s. 327-336.
  • A lengyel-török kapcsolatok fordulópontjai a 16 század első felében, w: Közép-Európa harca a Török ellen a 16. század első felében, red. I. Zombori, Budapest 2004, s. 91-102.
  • Poland and Turkey in the 1st Half of the 16th Century – Turning Points, w: Fight against the Turk in Central-Europe in the first Half of the 16th Century, red. Zombori, Budapest 2004, s. 91-102.
  • Formowanie ducha i ciała, w: Szlachetne dziedzictwo czy przeklęty spadek, katalog wystawy, Poznań 2004, s.179-187.
  • Movileşti în tradiţia familiară polonă, Revista de Istorie a Moldovei, 2005, 1-2, s. 25-32 .
  • Ştefan cel Mare şi Polonia, w: Ştefan cel Mare personalitate marcantă în istoria Europei (500 de ani de la trecerea în eternitate), Chişinău 2005, s. 39-44
  • Religia i polityka. Rola kościoła katolickiego i cerkwi prawosławnej w stosunkach polsko-mołdawskich w XVII wieku, w: Rumuni i Polacy w Europie. Historia i dzień dzisiejszy, Suczawa 2006, s. 167-174
  • Caracterul legăturilor lui Jan Zamoyski cu Movileştii, w: Movileştii. Istorie şi spiritualitate româneasca, vol. I: Casa noastra Movileasca, Sfânta Manastire Suceviţa, 2006, s.115-120.
  • Între familie şi Stat. Relaţiile familiale ale dinastiei Movileştilor în Polonia, w: Movileştii. Istorie şi spiritualitate româneasca, vol. II: Casa noastra Movileasca, Sfânta Manastire Suceviţa, 2006, s.263-272.
  • Wiśniowieccy. Monografia rodu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007, s. 552, tabl. gen., mapa.
  • “Dzikie Pola” – strefa pogranicza między koczowniczym a osiadłym stylem życia w północno-zachodniej części basenu Morza Czarnego, Balcanica Posnaniensia, XIV, 2007, s. 183-190.
  • Elementy wspólne w kulturze szlachty polskiej i bojarów mołdawskich, w:
    Bliżej siebie. Polacy i Rumuni a historyczne i kulturowe dziedzictwo Europy,
    Suceava 2007, s. 181-187.
  • Wołosi w Europie, w: Wołoskie dziedzictwo w Karpatach, Istebna 2007, s. 27-36.
  • Stefan Zanović i propaganda sprawy albańskiej w Polsce XVIII wieku, w: Tantum Historiae. Księga ofiarowana profesorowi Mieczysławowi Tantemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, Bielsko-Biała 2008, s. 55-62.
  • Wiśniowieccy wobec Kozaczyzny XVI-XVIII w., w: W kręgu Hadziacza A. D. 1658. Od historii do literatury, pod red. P. Borka, Kraków 2008, s. 169-180.
  • Descendenţii ai lui Ştefan cel Mare în familia Wiśniowiecki (Cîteva noutǎţii), w: Analele Putnei, IV, 2008/1, s. 255-264. Mănăstirea Putna
  • Этнические и политические граниы румынов, w: Гранични и етнонационални конфликти в Средна и Югоизточна Европа, София 2008, s. 27-40.
  • Europa Południowo-Wschodnia – jedność czy wielość kulturowa, Balcanica Posnaniensia. Acta et studia, t. XV, 2009, s. 7-14 (wspólnie z Witoldem Szulcem).
  • [red. wspólnie ze Zdzisławem Pentkiem] Vademecum Bałkanisty, Poznań 2009, s. 279 (w tym własnego tekstu 71 s.).
  • Македонија и Македонците во очите на Полјаците до средината на XX век, w: Македонија – Полјска. Историја, јазик и култура, Скопје 2009, s. 25-34.
  • Polscy emigranci polityczni w Mołdawii w dobie trzeciej wojny północnej w świetle kronik mołdawskich i wołoskich, w: Współcześni historycy polscy o Rumunii, red. T. Dubicki, Toruń 2009, s. 34-54.
  • Droga do zjednoczonego i niepodległego państwa rumuńskiego, „Obóz”, t. 51, 2009, s. 73-86.
  • Chronicon Dubnicense, w: Encyclopedia of the Medieval Chronicle, ed. R. G. Dunphy, Brill, Leiden and Boston 2010, vol. 1, s. 326-327.
  • Chronicon Moldo-Germanicum, w: Encyclopedia of the Medieval Chronicle, ed. R. G. Dunphy, Brill, Leiden and Boston 2010, vol. 1, s. 370.
  • Konstantyn of Ostrovica, w: Encyclopedia of the Medieval Chronicle, ed. R. G. Dunphy, Brill, Leiden and Boston 2010, vol. 2, s. 1020.
  • Letopiseţul de la Bistriţa, w: Encyclopedia of the Medieval Chronicle, ed. R. G. Dunphy, Brill, Leiden and Boston 2010, vol. 2, s. 1019-1020.
  • Letopiseţul de la Putna I, w: Encyclopedia of the Medieval Chronicle, ed. R. G. Dunphy, Brill, Leiden and Boston 2010, vol. 2, s. 1020.
  • Letopiseţul de la Putna II, w: Encyclopedia of the Medieval Chronicle, ed. R. G. Dunphy, Brill, Leiden and Boston 2010, vol. 2, s. 1020.
  • Madius de Barbasanis, Michal, w: Encyclopedia of the Medieval Chronicle, ed. R. G. Dunphy, Brill, Leiden and Boston 2010, vol. 2, s. 1057.
  • Zmiany terytorialne i funkcjonalne Mołdawii i Wołoszczyzny w XIII-XXI wieku, w: Centrum i peryferie Europy Środkowo-Wschodniej. Kształtowanie się terytoriów i granic państw od średniowiecza do współczesności, red. E. Znamierowska-Rakk, Warszawa 2011, s. 11-18.
  • Dylematy kulturowe Europy Południowo-Wschodniej, Prace Komisji Środkowo-Europejskiej PAU, t. XIX, 2011, s. 15-30.
  • Wasale, trybutariusze, sojusznicy. Charakter relacji państw bałkańskich z Turcją osmańską w XIV wieku, Slavia Meridionalis, t. 11, 2011, s. 37-62.
  • Kult świętych władców, jako egzemplifikacja idei politycznych w Europie Południowo-Wschodniej, Balcanica Posnaniensia. Acta et studia, t. XVIII, 2011, s. 177-187
  • Demokracja szlachecka jako czynnik kształtowania się jednolitej kultury szlacheckiej, w: Polska – Francja – Europa. Studia z dziejów Polski i stosunków międzynarodowych, Poznań 2011, s. 631-638
  • Dokumenty klasztoru oo. Kamedułów z Pożajścia w Państwowym Archiwum Historycznym w Tbilisi. Katalog , Poznań 2012, s. 159
  • Situaţia unei femei între domnie şi violenţa. Cazul Ruxandei, fiică lui Vasile Lupu, w: Factorul feminin in istorie. Culegere de studii si documente, Chișinău 2012, s. 257-262 Acacemia de Știinţa Moldovei262 [duży format].
  • Kampania mołdawska Samuela Koreckiego 1615-1616 r. , w: Si vis pacem, para bellum. Bezpieczeństwo i polityka Polski, red. Robert Majzner, Częstochowa-Włocławek 2013, s. 125-140.
  • Wampir, tyran czy bohater. Nowe spojrzenie po latach, Poznań 2013, s. 172, ilustracje, mapy.
  • Wołosi – strażnicy gór, w: Kalendarz 2014. Informacje pasterskie. Od Owcy Plus do Redyku Karpackiego 2013, Fundacja Pasterstwo Transhumacyjne Koniaków 2013, s. 17-36.
  • Chrześcijańskie małżonki sułtanów tureckich. Małżeństwa polityczne w Imperium Osmańskim w XIV i XV wieku, Balcanica Posnaniensia. Acta et studia, t. XX, 2013, s. 47-64.
  • Miron Barnovschi i jego rodzina w relacjach z Polakami,w: Wielowiekowe bogactwo polsko-rumuńskich związków historycznych i kulturowych, Związek Polaków w Rumunii, Suceava 2014, s. 79-90,
  • Luca Stroici, Miron Barnovschi și familiile lor în relaţiile cu Polonia, w: Dragomirna și ctitorii ei, Sfânta Mănăstire Dragomirna 2014, s.. 393-402.
  • The Vlachs – several research problems, Balcanica Posnaniensia. Acta et studia,XXII(1), 2015, s. 7-16,
  • Bitwa na Kosowym Polu 1389,Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2015, s. 1-246, współautor: Jan Leśny.